Nee, helaas niet! Vaker dan mij lief is, hoor ik een hoop onzin:
- Een burn-out is een modeverschijnsel, welke wel weer een keer overwaait;
- een zwakte, een luiheid of zelfs prins(es) gedrag;
- een excuus, om onder verantwoordelijkheden uit te komen.
Aandacht voor burn-out
Een burn-out is zeker geen trend en ook geen flauwekul. Zeker niet! Hierbij spreek ik ook uit eigen ervaring. Gelukkig is er wel steeds meer aandacht voor burn-outs, in de positieve zin van het woord. Hier gaat mijn blog over.
Heb je het idee dat je een burn-out hebt of symptomen ervan? Laat je niets anders wijsmaken. Jij weet dat al jouw energie op is en niet meer (voldoende) oplaadt. Je weet alleen niet wat je nu precies overkomt!
Voor meer informatie over wat een burn-out nu precies is, de symptomen en behandeling verwijs ik je graag naar wat is een burn-out.
Mijn burn-out
Jaren geleden had ik zelf een flinke burn-out. Geen pretje kan ik je vertellen. Ik werd er plots mee geconfronteerd en het overkwam mij. Opeens ging het licht uit, de kaars doofde, de stekker ging eruit. De eerste drie weken kon ik alleen energie opbrengen om ergens in de ochtend te douchen. Daarna was voor mij de dag voorbij. Terug naar bed. Mijn hoofd stond ‘uit’ en mijn lijf was ‘op’.
SCHULDGEVOEL
Ik kan me herinneren, dat ik dit in het begin best plezierig vond. Ik kon niets anders dan slapen. Even geen verplichtingen.
Helaas begon na drie weken de ratel in mijn hoofd weer op gang te komen. Allerlei gedachten maalden in mijn hoofd. Ik voelde me schuldig omdat ik niet aan het werk was en schaamde mij omdat ik niet hetzelfde kon als ik van mijzelf gewend was.
TE SNEL WILLEN
Ik probeerde de draad weer op te pakken, maar mijn lijf greep steeds in als ik teveel prikkels kreeg. Als de telefoon over ging, hoefde ik deze niet op te pakken, want praten kon ik plots niet meer. Als ik een mail ontving, wist ik ‘opeens’ niet meer hoe ik moest schrijven. Ik was zo ver gegaan, dat mijn lichaam ingreep.
EEN ANTWOORD OP 'TEVEEL'
Later ontdekte ik dat mijn burn-out een antwoord was op ‘te veel’: te veel zaken die mij energie kostten. Ze leverden ook wel wat op, maar te weinig om mijzelf weer te kunnen opladen.
- Ik sliep weinig, dit was ik gewend. Ik kon daardoor altijd gaan voor en/en; hoefde niet te kiezen of/of.
- Mijn werk vroeg veel van mij. Daar kreeg ik voldoening uit.
- Mijn privé vroeg veel van mij. Ik moest er zijn in moeilijke situaties, maar ook in plezier.
Al met al veel te veel. En verwarrend, want ik wilde dit allemaal waarmaken en meemaken.
Tegen dat wat van mij verwacht werd, kon ik haast geen nee zeggen. Uit plichtsbesef en om maar niet stil te staan en niets te missen.
Ik kreeg het steeds drukker en drukker. Totdat mijn lijf mij een halt toeriep. Burn-out is oud!
Het is een illusie om te denken dat ‘burn-out’ een trend is. Door mezelf te verdiepen in het onderwerp, ontdekte ik dat dit verschijnsel al eeuwen bestaat. Het werd alleen anders genoemd. Tijdens een gastcollege, werd mij verteld dat een Britse arts al in 1860 sprak over ‘nervositeit door werkdruk’:
“We verwerken meer informatie in één maand, dan vorige generaties gedurende hun gehele leven.”
Deze arts beweerde dat we op ‘dit moment’ (dus toen al) meer informatie moeten verwerken in één maand, dan vorige generaties tijdens hun hele leven. En eerder nog, waren termen als zenuwziekte of krankzinnigheid gebruikelijker. Toen lag het alleen aan jou, zo begrijp ik dit dan.
ONZE ROLLEN ZIJN VERANDERD
Ok, er is dus al heel lang sprake van ‘het ervaren van een te hoge werkdruk’: inmiddels zijn we een paar eeuwen verder. En een duidelijke scheiding tussen werk en privé is er niet meer. Het werk- en privéleven lopen steeds meer door elkaar heen.
Onze rollen zijn veranderd: als moeder, vader, kind van onze ouders, werkgever of -nemer, vriend(in), enzovoort. Bovendien wordt er steeds meer van ons gevraagd/verwacht in die rollen. Eerder waren ze meer afgebakend. Een man bijvoorbeeld, verdiende het inkomen voor zijn gezin (werk) en de vrouw zorgde voor het huishouden en de kinderen (privé).
De term burn-out
De term burn-out werd voor het eerst gebruikt in de jaren zeventig. Tegenwoordig komt de term steeds vaker voorbij. Gelukkig is er daarom steeds meer aandacht voor het fenomeen burn-out.
EEN BEROEPSZIEKTE
Het is pas sinds 2019 dat burn-out officieel erkend wordt als een zelfstandige beroepsziekte, door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Hun definitie luidt:
“Het gevoel van burn-out komt voort uit chronische stress op de werkplek, die tot onder meer een negatieve houding ten opzichte van het werk en mindere prestaties kan leiden”.
Ikzelf interpreteer de ‘werkplek’ in de bredere zin van het woord. Het gaat erom wat je als werk ziet. Een goed voorbeeld ervan is mantelzorgen. Maatschappelijk wordt dit niet gezien als werk, maar intussen is dit het wel. Vaak wordt het gezien als iets wat je ‘vrijwillig’ doet.
NIET MEER VERGOED
De officiële erkenning van burn-out is een goede stap vooruit. Alleen is het jammer dat een burn-out sinds 2016 niet meer vergoed wordt vanuit de basiszorgverzekering.
Met een flinke stijging van burn-out onder de bevolking, zou ik het logischer vinden als een basisvergoeding juist zou blijven gelden.
Burn-out in 2021: nog altijd beroepsziekte nummer één
Het aantal mensen met burn-outklachten door het werk neemt al jaren toe. Het CBS meldde in 2019 dat het om 17% van werknemers gaat. In 2007 ging het nog om 5% minder.
Zo’n 5% van de beroepsbevolking komt als gevolg van een burn-out langdurig thuis te zitten. Een fikse burn-out leidt gemiddeld tot 242 dagen verzuim. Dat is dus bijna een heel werkjaar. De jaarlijkse verzuimkosten gerelateerd aan een burn-out worden begroot op 3,1 miljard euro. (TNO, CBS)
| Werkgerelateerde psychische vermoeidheid (burn-outklachten) onder werknemers naar geslacht en leeftijd, 2019 | |||
| Totaal mannen en vrouwen | Mannen | Vrouwen | |
| Totaal leeftijd | 17,0% | 16,0% | 18,2% |
| 15 tot 25 jaar | 12,1% | 9,9% | 14,3% |
| 25 tot 35 jaar | 21,0% | 19,3% | 22,8% |
| 35 tot 45 jaar | 17,2% | 17,0% | 17,5% |
| 45 tot 55 jaar | 16,7% | 16,0% | 17,5% |
| 55 tot 65 jaar | 17,9% | 17,4% | 18,6% |
| 65 tot 75 jaar | 9,4% | 8,7% | 10,9% |
| Bron: NEA (CBS/TNO) | |||
Burn-out op jonge leeftijd
Steeds meer mensen op jonge leeftijd krijgen te maken met burn-outklachten. In de tabel zie je dat, zowel mannen als vrouwen in de leeftijdscategorie 25 tot 35 jaar, in 2019 het hoogst scoorden. Dat is 19,3% van de mannen en 22,8% van vrouwen.
Hier kan ik me alles bij voorstellen. Want we leven vandaag de dag in een maatschappij waarin we hoge verwachtingen hebben, met name naar elkaar. Het is al lang niet meer zo dat je op een precies moment klaar bent met werken. Privé-werk is niet meer zo duidelijk gescheiden.
CONTINU CONTACT
Als je jong bent, weet je vaak niet beter dan meegaan in de vele contactmomenten, zoals: mail, apps, Facebook, Instagram, enzovoort. Het wordt ook van je verwacht. En als je dan iemand bent die moeilijk nee kan zeggen en/of heel loyaal bent, dan is het moeilijk de vele vragen vanuit je omgeving een halt toe te roepen. Sociale media en de druk te moeten presteren, is killing.
Niet in bovenstaande tabel opgenomen, zijn de kinderen die nog naar de basisschool gaan en uitvallen vanwege burn-out klachten. Bij mij in de straat is een stichting gevestigd die deze kinderen helpt. Fijn, dat zij er zijn en tegelijkertijd pijnlijk dat het nodig is.
Vrouwen vaker burn-out
Vrouwen van 25 tot 35 jaar zijn het vaakst psychisch vermoeid door werk. Het maakt niet uit welke leeftijd, vrouwen hebben vaker last van een burn-out dan mannen. Volgens het onderzoek van CBS/TNO heeft dit meerdere redenen:
- Vrouwen moeten vaker extra hard of erg snel werken, of veel werk uitvoeren.
- Vrouwen kunnen minder vaak zelf beslissen hoe ze werk uitvoeren, of de volgorde en het tempo van werkzaamheden bepalen.
- Vrouwen werken vaker in de gezondheidszorg en het onderwijs, waar in verhouding veel werknemers onder druk moeten werken en weinig zelf kunnen bepalen wat ze doen.
VERSCHIL BURN-OUT MANNEN EN VROUWEN
- Vrouwen ondervinden vaker stress bij relatieproblemen. Mannen hebben een probleemoplossende, rationele aanpak. Mannen krijgen eerder stress bij onregelmatige werktijden, hoge werkdruk en conflicten.
- In het algemeen hechten vrouwen meer waarde aan deel uitmaken van een sociaal netwerk. Een voordeel is dat zij hier terecht kunnen voor emotionele steun. Dat hebben mannen minder. Daarentegen zijn vrouwen gevoeliger voor onenigheid. Een vrouw zal zich dit eerder persoonlijk aantrekken dan een man.
- Hoewel rollen tussen man en vrouw zijn veranderd, is het toch nog vaak dat de vrouw de zorgende taken als van ‘nature’ op zich neemt. Zij voelen zich verantwoordelijk deze taken zo goed mogelijk uit te voeren. Ook in de vrije tijd gaat het zorgen voor het gezin, ouders en sociaal netwerk door. Hierin schuilt dan het gevaar dat in vrije tijd geen sprake kan zijn van ontspanning.
- De hersenen van mannen werken anders dan bij vrouwen. Mannen hebben meer testosteron. Dit hormoon stimuleert hun rechterhersenhelft meer. Hierdoor kunnen mannen beter abstract-, creatief- en onpersoonlijk denken. Zij zijn meer oplossingsgericht en pakken ruzies minder persoonlijk op dan vrouwen.
- De impact van stress heeft een andere psychische- en lichamelijke uitwerking bij vrouwen dan bij mannen. Vrouwen hebben meer oestrogeen, waardoor de stresshormonen, adrenaline en cortisol minder snel afnemen. Het ervaren van stress blijft hierdoor langer aanhouden.
RISICO VOOR MANNEN
Burn-out is geen trend
- bestaat al eeuwen, onder andere namen.
- wordt wereldwijd erkend.
- is nummer één onder de beroepsziekten.
- groeit onder de Nederlandse bevolking.
- komt voor bij mannen en vrouwen, in alle leeftijden.
Een burn-out, wat nu?
RUST EN BEWEGING
EEN ANTWOORD
INZICHT
Burn-out Eindhoven
Heb je nog burn-out vragen, ben je bang dat je een burn-out hebt, of wil je deze voorkomen? Neem dan contact op.
